chronische depressie

Voelt het alsof de sombere dagen maar blijven terugkomen en vraag je je af waarom het niet gewoon overgaat? Veel mensen herkennen die sluimerende zwaarte die maanden tot jaren kan aanhouden. In dit artikel lees je wat chronische depressie, ook wel dysthymie of persisterende depressieve stoornis, precies is, hoe je de signalen herkent en wat je eraan kunt doen. We bespreken oorzaken, verschil met een gewone depressie, effectieve behandelingen, praktische zelfzorg en wanneer je professionele hulp zoekt. Zo krijg je heldere handvatten om stap voor stap grip terug te krijgen.

Wat is chronische depressie, ook wel dysthymie genoemd

Chronische depressie, officieel persisterende depressieve stoornis, is een vorm van depressie waarbij de sombere stemming vrijwel elke dag aanwezig is en minstens twee jaar duurt. Klachten kunnen in golven verlopen maar zijn nooit langer dan twee maanden volledig weg. De symptomen zijn vaak minder heftig dan bij een ernstige depressieve episode, maar de duur en hardnekkigheid maken het zwaar. Soms stapelt er een reguliere depressie bovenop de chronische klachten, wat wel dubbele depressie wordt genoemd.

Hoe vaak komt het voor en bij wie

Onderzoek in Nederland laat zien dat naar schatting 9,1 procent van de bevolking ooit in het leven kenmerken van een persisterende depressieve stoornis heeft gehad. Op enig moment gaat het om een kleinere groep. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. De eerste klachten beginnen geregeld voor het vijfentwintigste levensjaar. Chronische depressie gaat vaak samen met angstklachten of lichamelijke spanningsklachten en kan optreden naast persoonlijkheidskenmerken die somberheid in stand houden.

Symptomen en impact in het dagelijks leven

Het kernkenmerk is een langdurige sombere of lege stemming. Bij jongeren kan prikkelbaarheid op de voorgrond staan. Daarnaast komen veelvoorkomende klachten voor zoals problemen met slapen of juist veel slapen, wisselende eetlust, weinig energie, een laag zelfbeeld, moeite met concentreren of keuzes maken en gevoelens van hopeloosheid. Veel mensen beschrijven dat ze het wel volhouden op school of werk, maar dat alles zwaarder voelt en plezier wegzakt. De klachten zijn vaak al zo lang aanwezig dat ze als onderdeel van de persoonlijkheid worden gezien, wat herkenning soms vertraagt.

Waarom blijft het zo lang bestaan

Er is zelden één oorzaak. Meestal gaat het om een samenspel van factoren. Erfelijke kwetsbaarheid kan de gevoeligheid voor somberheid vergroten. Leerervaringen, verlies en chronische stress kunnen negatieve denkpatronen aanwakkeren. Biologische processen zoals ontregeling van slaap en bioritme spelen vaak mee. Ook gewoontes als terugtrekken, piekeren en activiteiten vermijden houden klachten onbedoeld in stand. Goede behandeling richt zich daarom op zowel gedachten, gedrag, omstandigheden als lichamelijke ritmes.

Stellen van de diagnose en wanneer je hulp zoekt

Alleen een arts, psycholoog of psychiater kan de diagnose stellen, vaak na een uitgebreid gesprek en soms met aanvullend onderzoek om lichamelijke oorzaken uit te sluiten. Merk je dat je langer dan twee maanden somber blijft, weinig energie hebt en je zelfbeeld wegglijdt, bespreek dit dan met je huisarts. Wil je eerst een indruk krijgen van je klachten, dan kan een betrouwbare zelftest richting geven via de depressie test. Bij gedachten aan de dood of aan zelfdoding is het belangrijk meteen hulp in te schakelen. Bel je huisarts, de huisartsenpost of 112 bij acuut gevaar. Je kunt ook 113 of 0800 0113 bellen of chatten via 113.nl.

Behandeling die werkt

Psychologische therapieën

Er is goede evidence voor cognitieve gedragstherapie. Je leert activiteiten weer op te bouwen, helpender te denken en terugvalsignalen te herkennen. Interpersoonlijke psychotherapie richt zich op verlies, rolveranderingen en conflicten die je stemming kleuren. Bij langdurige depressie is CBASP speciaal ontwikkeld om de vicieuze cirkel tussen sombere verwachtingen en contact met anderen te doorbreken. Psycho educatie, leefstijdaanpassingen en slaapherstel horen daar vaak bij. Meer achtergrond over werkwijzen en opties vind je bij depressie behandeling en de huisartsrichtlijnen via NHG depressie.

Medicatie

Antidepressiva kunnen nuttig zijn als klachten matig tot ernstig zijn, bij onvoldoende effect van psychologische behandeling of wanneer er sprake is van terugkerende verergeringen. Een kuur duurt doorgaans minimaal zes maanden na herstel. Samen beslissen over starten, doorlopen en afbouwen is belangrijk, met aandacht voor bijwerkingen en combinatie met therapie. Voor sommigen geldt dat de combinatie van medicatie en psychotherapie de beste resultaten geeft.

Wat je zelf kunt doen

Herstel begint vaak met kleine, haalbare stappen. Structuur in je dag, vaste slaaptijden en regelmatig bewegen ondersteunen je stemming. Plan als het kan dagelijks een korte activiteit die je waardevol vindt, ook als het weinig plezier geeft in het begin. Blijf in contact met mensen die je steunen en leg uit wat je doormaakt. Schrijf op wat je stemming beïnvloedt en welke kleine acties effect hebben. Mindfulness en ontspanning kunnen helpen om ruimte te maken voor gevoelens zonder erin vast te lopen.

Vooruitzichten en omgaan met terugval

Chronische depressie kan lang duren, maar verbetering is mogelijk. Veel mensen ervaren geleidelijke vooruitgang wanneer ze behandeling en zelfzorg combineren. Werk met je behandelaar aan een terugvalpreventieplan met persoonlijke waarschuwingssignalen en concrete stappen. Blijf mild voor jezelf, vier kleine successen en bewaak je basisritme. Met tijd, passende behandeling en steun kun je functioneren verbeteren en meer kwaliteit van leven terugwinnen.

Chronische depressie is geen zwakte, maar een hardnekkige aandoening die om begrip en gerichte aanpak vraagt. Door de klachten te herkennen, professioneel advies te zoeken en stap voor stap te werken aan gedrag, gedachten en leefstijl, ontstaat er ruimte voor herstel. Bespreek je opties met je huisarts en kies wat bij jou past. Je hoeft dit niet alleen te dragen.