Je hebt al meerdere antidepressiva geprobeerd en toch blijft de somberheid terugkomen. Misschien heb je gehoord dat er een neusspray bestaat die sneller werkt dan veel andere behandelingen. In dit artikel ontdek je wat esketamine precies is, voor wie het bedoeld is en hoe een behandeling verloopt. Ik neem je stap voor stap mee door de effectiviteit, veelvoorkomende bijwerkingen, veiligheid en vergoeding, aangevuld met inzichten uit praktijkteams en recente richtlijnen. Zo kun je samen met je behandelaar beter inschatten of dit een passende volgende stap is.
Wat is esketamine en hoe werkt het
Esketamine is het S enantiomeer van ketamine en werkt als antagonist van de NMDA receptor. Dat zorgt voor een tijdelijke toename van glutamaat en een sterkere activatie van AMPA receptoren. In begrijpelijke taal betekent dit dat hersennetwerken die vastgelopen zijn bij een depressie weer flexibeler kunnen worden. De neusspray wordt altijd gegeven in combinatie met een bestaand antidepressivum zoals een SSRI of SNRI. Een belangrijk voordeel is de vaak snelle aanvang van effect, soms binnen uren tot dagen. Tegelijk vraagt de behandeling om zorgvuldige monitoring in een klinische setting.
Voor wie is esketamine geschikt
De neusspray is bedoeld voor volwassen patiënten met een unipolaire, matige tot ernstige depressie die onvoldoende reageerden op meerdere behandelpogingen. In de praktijk gaat het om falen van ten minste twee verschillende antidepressiva plus een augmentatiestrategie zoals lithium of een atypisch antipsychoticum. Niet geschikt is esketamine bij een bipolaire stoornis. Voorzichtigheid is nodig bij psychotische kenmerken en dit vergt een specialistische afweging. Contra indicaties zijn onder meer onbehandelde hoge bloeddruk, aneurysmatische vaatziekten, een recente beroerte of hartinfarct en zwangerschap. De uiteindelijke beoordeling gebeurt door een gespecialiseerd team.
Hoe ziet de behandeling eruit
Instellen en eerste weken
Na verwijzing volgt een intake met screening op veiligheid en haalbaarheid. De eerste vier weken kom je meestal twee keer per week naar het ziekenhuis. Toediening gebeurt onder direct toezicht, met vooraf en achteraf controle van de bloeddruk. Elke sessie duurt ongeveer twee tot drie uur inclusief voorbereiding en observatie. Door mogelijke slaperigheid of duizeligheid mag je die dag geen voertuigen besturen en is begeleiding naar huis verstandig.
Vervolg en onderhoud
Reageer je zichtbaar in de eerste weken, dan volgt vaak nog vier weken behandeling met een lagere frequentie, meestal eenmaal per week. Daarna wordt afgebouwd naar de laagst werkzame frequentie, bijvoorbeeld eenmaal per één tot drie weken. In Nederland is gebruikelijk dat de totale behandelduur begrensd is, mede omdat lange termijn effecten nog verder worden onderzocht. Gedurende het traject blijft een lopende behandeling zoals psychotherapie zo veel mogelijk doorlopen om het effect te bestendigen.
Effectiviteit en wat je mag verwachten
Klinische teams zien dat een aanzienlijk deel van de mensen met therapieresistente depressie baat kan hebben. Een respons wordt vaak binnen de eerste behandelmaand duidelijk. Het is eerlijk om te zeggen dat het niet iedereen helpt. De grootste winst ontstaat wanneer esketamine ingebed is in een breder behandelplan met aandacht voor structuur, slaap, beweging en psychotherapie. Verken samen met je behandelaar ook deze pijlers van zorg. Praktische achtergrondinformatie vind je in onze pagina over depressiebehandeling en in de richtlijn depressie.
Bijwerkingen en veiligheid
De meest gemelde bijwerkingen zijn tijdelijk en treden rond de toediening op. Denk aan een gevoel van loskoppeling van jezelf of je omgeving, slaperigheid, duizeligheid, misselijkheid en een voorbijgaande stijging van de bloeddruk. Daarom vindt toediening plaats onder toezicht en wordt je bloeddruk gecontroleerd. Zeldzaam zijn diepe sedatie of ademhalingsproblemen, meestal bij combinatie met andere dempende middelen zoals benzodiazepinen of alcohol. Bespreek al je medicatie vooraf. Rijd geen auto tot de volgende dag na een goede nachtrust. Meld klachten van de urinewegen of aanhoudende hoofdpijn aan je team.
Esketamine, ECT en orale esketamine
Elektroconvulsietherapie blijft een zeer effectieve optie bij ernstige, moeilijk behandelbare depressie, maar is intensief en vraagt soms om nabehandeling. De neusspray met esketamine kan voor sommige patiënten een waardevolle stap zijn voordat ECT wordt overwogen. Over orale esketamine loopt aanvullend onderzoek en dit behoort nog niet tot de reguliere vergoede zorg. Landelijke samenwerkingsverbanden onderzoeken wie het meest profiteert en hoe lang het effect aanhoudt. Zo wordt de plaats in de behandelketen verder aangescherpt.
Vergoeding en toegang
Esketamine neusspray is in Nederland geregistreerd voor therapieresistente depressie en wordt vergoed wanneer aan de gestelde criteria is voldaan. Toegang verloopt via verwijzing door je huisarts of behandelend psychiater naar een gespecialiseerd centrum. De toediening gebeurt altijd in de kliniek. Twijfel je of je binnen de criteria valt, bespreek dit dan met je behandelaar of doe een eerste check van je klachten met onze depressie test.
Persoonlijke noot
Op basis van gesprekken met behandelteams en het volgen van wetenschappelijke literatuur zie ik dat esketamine vooral waardevol is wanneer het zorgvuldig wordt geselecteerd en gecombineerd met goede nazorg. Verwacht geen wondermiddel, maar een serieuze optie die voor een deel van de mensen het verschil maakt als andere stappen onvoldoende hielpen.
Esketamine neusspray kan bij therapieresistente depressie snel verlichting geven, mits zorgvuldig geselecteerd en ingebed in een breder behandelplan. Bespreek met je huisarts of psychiater of je aan de indicaties voldoet en welke alternatieven er zijn. Met de juiste begeleiding en realistische verwachtingen vergroot je de kans op een duurzame verbetering.
Werkt esketamine depressie echt snel
Veel mensen merken binnen uren tot dagen een eerste verlichting van klachten, al is dat niet bij iedereen zo. Esketamine depressie wordt altijd gecombineerd met een bestaand antidepressivum en gegeven onder toezicht. Het snelste effect zie je vaak in de eerste weken, waarna het schema wordt voortgezet of aangepast op basis van respons en tolerantie.
Ben ik geschikt voor esketamine depressie
Je komt in aanmerking bij een unipolaire, matige tot ernstige depressie die onvoldoende reageerde op meerdere stappen, meestal twee antidepressiva plus een augmentatie. Niet geschikt is esketamine depressie bij een bipolaire stoornis, onbehandelde hoge bloeddruk, recente hart of hersenproblemen of tijdens zwangerschap. Een gespecialiseerd team beoordeelt veiligheid en geschiktheid tijdens de intake.
Welke bijwerkingen horen bij esketamine depressie
Veelvoorkomend zijn een tijdelijk losgekoppeld gevoel, slaperigheid, duizeligheid, misselijkheid en een kortdurende stijging van de bloeddruk. Daarom is observatie na toediening verplicht. Zeldzaam komen diepe sedatie of ademhalingsproblemen voor, met name bij combinatie met dempende middelen. Bijwerkingen verdwijnen doorgaans binnen enkele uren. Bestuur geen voertuigen tot de volgende dag na een goede nachtrust.
Hoe lang duurt een traject met esketamine depressie
De instelfase duurt meestal vier weken met twee sessies per week. Bij respons volgt nog een kortere fase met wekelijks behandelen, waarna wordt afgebouwd naar de laagst werkzame frequentie. Een sessie duurt twee tot drie uur inclusief observatie. De totale behandelduur is begrensd en wordt per persoon afgestemd op effect en veiligheid.
Wordt esketamine depressie vergoed
De neusspray voor esketamine depressie is in Nederland geregistreerd voor therapieresistente depressie en wordt vergoed als je aan de indicaties en voorwaarden voldoet. Verwijzing verloopt via huisarts of psychiater naar een gespecialiseerd centrum. De toediening vindt altijd in de kliniek plaats, omdat monitoring van bloeddruk en bewustzijn noodzakelijk is voor een veilige behandeling.
