kwijtschelding studieschuld depressie

Je worstelt met depressie, de maandlasten van DUO drukken op je schouders en je vraagt je af: kan mijn studieschuld worden kwijtgescholden vanwege depressie? In dit artikel leg ik helder uit welke mogelijkheden er wél en niet zijn. Je leest wanneer DUO kwijtschelding op medische gronden toekent, hoe de voorziening prestatiebeurs werkt bij studievertraging door depressie, wat er kan met de aanvullende beurs en wanneer een restschuld automatisch verdwijnt. Ik neem je stap voor stap mee, deel praktijkervaringen en geef tips om je maandlasten verantwoord te verlagen als kwijtschelding niet haalbaar blijkt.

Wat betekent kwijtschelding bij DUO precies?

DUO kent verschillende vormen van kwijtschelding. Het is belangrijk om te onderscheiden over welke ‘potjes’ we het hebben. Leningen zoals de rentedragende lening en het collegegeldkrediet moet je in principe volledig terugbetalen. De prestatiebeurs (basisbeurs, aanvullende beurs en studentenreisproduct) kan onder voorwaarden worden omgezet in een gift. Verder zijn er nog specifieke regelingen voor medisch zeer uitzonderlijke situaties, voor gedupeerden van de toeslagenaffaire en voor het automatisch laten vervallen van een restschuld na de aflosfase.

Na je studie start eerst de aanloopfase. Daarna volgt de aflosfase: 15 jaar als je onder het oude basisbeursstelsel viel, 35 jaar voor wie onder het leenstelsel of het nieuwe basisbeursstelsel valt. Heb je aan het einde van de aflosfase nog een openstaand bedrag, terwijl je telkens je verplichte maandtermijnen betaalde, dan wordt de restschuld automatisch kwijtgescholden. Achterstallige termijnen worden niet kwijtgescholden.

Kwijtschelding studieschuld bij depressie: wat is wel en niet mogelijk?

Medische kwijtschelding van je lening: alleen bij zeer ernstige situaties

Kwijtschelding op medische gronden bestaat, maar DUO hanteert strenge criteria. Het gaat om uitzonderlijke, actuele situaties waarin duurzaam functioneren niet meer mogelijk is. Denk aan terminale ziekte met een levensverwachting korter dan een jaar, langdurig coma, ernstige verstandelijke beperking zonder uitzicht op ontslag uit een instelling, of een uitzichtloze psychiatrische situatie waarin alle behandelopties zijn doorlopen, er geen verbetering te verwachten is en zelfstandig wonen en adequaat functioneren niet haalbaar zijn. Depressie alléén leidt dus niet automatisch tot kwijtschelding. Alleen wanneer er sprake is van een uiterst ernstige, chronische en onbehandelbare situatie kan een medische kwijtschelding in beeld komen. In de praktijk wordt het merendeel van de verzoeken afgewezen; een veelgenoemd afwijzingspercentage is hoog. Wees daarom realistisch over je kansen en kijk ook naar alternatieven om je lasten te verlagen.

Belangrijk: je stuurt geen medische informatie op eigen initiatief naar DUO. De medisch adviseur van DUO mag, na jouw schriftelijke toestemming, informatie opvragen bij je behandelaar. Op basis daarvan adviseert de medisch adviseur of kwijtschelding passend is.

Voorziening prestatiebeurs bij studievertraging door depressie

Veel vaker relevant bij depressie is niet de medische kwijtschelding van de lening, maar de voorziening prestatiebeurs. Heb je door bijzondere omstandigheden, zoals een depressieve stoornis, aantoonbare studievertraging opgelopen, dan kan soms een uitzondering worden gemaakt op de prestatiebeursregels. Mogelijke uitkomsten zijn extra tijd om je diploma te halen, het alsnog omzetten van prestatiebeurs in een gift of compensatie voor vertraging die binnen de prestatiebeursperiode viel. Dit traject loopt via de studentendecaan van je opleiding, niet via DUO rechtstreeks. Documenteer je situatie tijdig en zorgvuldig: behandelplannen, brieven van je psycholoog of psychiater en verklaringen van je opleiding helpen om het causale verband tussen depressie en vertraging te onderbouwen. Vertraging door eigen keuzes, hertentamens of stage telt doorgaans niet mee. Er geldt bovendien een termijnkader; vaak wordt aangesloten bij de diplomatermijn plus enkele jaren, dus wacht niet te lang met melden en aanvragen.

Kwijtschelding aanvullende beurs als je geen diploma haalde

Heb je geen diploma binnen de diplomatermijn gehaald, dan moet je de ontvangen studiefinanciering in principe terugbetalen. Alleen de aanvullende beurs kan in bepaalde gevallen worden kwijtgescholden, afhankelijk van je inkomen in het peiljaar en dat van een eventuele partner. DUO informeert je hierover met een brief aan het einde van het tweede jaar van je aflosfase. Je vraagt deze kwijtschelding vervolgens aan bij DUO. Is je aanvullende beurs al terugbetaald en wordt later toch kwijtschelding toegekend, dan stort DUO het bedrag aan je terug. Realiseer je dat de hoogte van je (gezamenlijk) inkomen sterk bepalend is voor het bedrag dat wordt kwijtgescholden: hoe hoger het inkomen in het peiljaar, hoe lager de kwijtschelding.

Hoe vraag je de juiste regeling aan?

Medische gronden: stap voor stap

Als je denkt dat jouw depressie onderdeel is van een zeer uitzonderlijke, uitzichtloze medische situatie, neem je contact op met DUO. Een medewerker beoordeelt of je verzoek in aanmerking kán komen en legt het, met jouw toestemming, voor aan de medisch adviseur. Die vraagt informatie op bij je behandelend arts of specialist. Jij levert dus geen medische documenten aan zonder dat hierom is verzocht. Op basis van het medisch advies beslist DUO. Houd rekening met een grondige, soms tijdrovende procedure en een kleine kans op toekenning. Wordt je verzoek afgewezen, onderzoek dan direct de andere mogelijkheden om je maandlasten te verlichten.

Voorziening prestatiebeurs via de studentendecaan

Vertraging door depressie? Neem zo vroeg mogelijk contact op met de studentendecaan van je opleiding. Leg je situatie uit, verzamel medische en studie-inhoudelijke bewijsstukken en houd een tijdlijn bij van klachten, behandelingen en studievoortgang. De studentendecaan dient, samen met jou, de aanvraag in richting DUO of motiveert richting de examencommissie en administratie welke voorziening passend is. Mogelijke uitkomsten zijn verlenging van de diplomatermijn, extra maanden prestatiebeurs of het alsnog omzetten van prestatiebeurs in een gift voor de periode waarin je aantoonbaar studievertraging opliep door je depressie. Ben je al afgestudeerd, neem dan contact op met de studentendecaan van je laatste opleiding; ook dan kan er in sommige gevallen nog iets worden geregeld binnen de termijnen.

Aanvullende beurs: het moment en de manier

Voor de aanvullende beurs hoef je meestal niet zelf proactief een verzoek in te dienen vóórdat DUO je benadert. Je krijgt aan het einde van je tweede aflosjaar een brief met instructies en een deadline. Aanvragen kan in Mijn DUO. Heb je geen toegang tot Mijn DUO, dan zijn er aanvraagformulieren per startjaar van je aflosfase beschikbaar. Let goed op de uiterste aanvraagdatum. De beoordeling vindt plaats aan de hand van je inkomen in het peiljaar. Had je een partner in dat jaar, dan telt het gezamenlijke inkomen.

Alternatieven als kwijtschelding niet haalbaar is

Grote kans dat je met depressie niet aan de strenge medische criteria voor kwijtschelding voldoet. Gelukkig zijn er opties om lucht te creëren tijdens je herstel. Je kunt je maandbedrag tijdelijk laten verlagen, het peiljaar laten verleggen als je inkomen recent daalde, of een aflosvrije periode aanvragen. Overleg tijdig met DUO, want deze voorzieningen zijn bedoeld om problematische schulden te voorkomen. Lukt het alsnog niet, dan is gemeentelijke schuldhulpverlening of, als het echt niet anders kan, schuldsanering een vangnet. Focus daarnaast op je herstel: overweeg een vrijblijvende check zoals de depressie test en lees wat bewezen werkzame behandelingen zijn bij een depressie, bijvoorbeeld via informatie over depressiebehandeling. Een betere mentale gezondheid vergroot je inkomensperspectief en daarmee de ruimte om af te lossen.

Veelvoorkomende misverstanden rond kwijtschelding en depressie

Een hardnekkig misverstand is dat een diagnose depressie op zichzelf voldoende is voor kwijtschelding van de gehele studieschuld. Dat klopt niet. Alleen bij uiterst ernstige, blijvende beperkingen kan medische kwijtschelding van de lening worden toegekend. Een tweede misverstand: dat je alles rechtstreeks met DUO regelt bij studievertraging. Voor de voorziening prestatiebeurs verloopt de route via de studentendecaan van je opleiding. Verder denken sommigen dat achterstallige betalingen worden kwijtgescholden aan het einde van de aflosfase; dat is onjuist. Tot slot: bij overlijden wordt de volledige studieschuld kwijtgescholden en niet verhaald op nabestaanden, en voor gedupeerden van de toeslagenaffaire scheldt DUO schulden kwijt zodra de Belastingdienst de gedupeerde status definitief heeft vastgesteld.

Praktijkervaringen uit mijn begeleiding

Als begeleider van studenten en starters heb ik meerdere lezers geholpen hun route te vinden. Een afgestudeerde hbo’er met langdurige depressieve klachten kreeg geen medische kwijtschelding van de lening, maar wél via de studentendecaan een verlenging en omzetting van prestatiebeursmaanden die samenhingen met aantoonbare vertraging. Dat scheelde duizenden euro’s. Een ander voorbeeld: een alumna die jarenlang een laag inkomen had en steeds het verplichte minimumbedrag betaalde, zag na afloop van haar aflosfase de resterende schuld automatisch verdwijnen. In beide gevallen maakte vroegtijdig melden, goed documenteren en realistische verwachtingen het verschil.

Documenten en timing: een korte checklist

Leg dossierstukken tijdig vast. Denk aan bevestigingen van diagnoses en behandelingen, studievoortgangsoverzichten, mailwisselingen met je opleiding en je inkomstengegevens voor het relevante peiljaar. Meld bijzondere omstandigheden direct bij je studentendecaan en houd contactmomenten bij. Voor medische kwijtschelding neem je contact op met DUO; verstrek medische gegevens pas na expliciete toestemming aan de medisch adviseur. Voor aanvullende beurs-kwijtschelding wacht je de brief van DUO af en dien je binnen de gestelde termijn in.

Wetgeving en officiële informatie

De basis vind je in de Wet studiefinanciering 2000 en het Besluit studiefinanciering 2000 (onder meer de bepalingen over kwijtschelding van de aanvullende beurs). Voor actuele drempelbedragen en voorwaarden is de website van DUO leidend. Twijfel je? Neem contact op met je studentendecaan of bel DUO voor jouw specifieke situatie. Wil je je verder inlezen of ervaringen van anderen lezen, kijk dan ook eens bij de blogs met achtergrond en ervaringen.

Conclusie

Kwijtschelding van een studieschuld vanwege depressie is mogelijk, maar meestal niet via het uitzonderlijke medische spoor. Alleen bij zeer ernstige, uitzichtloze medische situaties kan de lening worden kwijtgescholden. Veel vaker biedt de voorziening prestatiebeurs soelaas als je door depressie studievertraging opliep, of kun je later kwijtschelding van de aanvullende beurs aanvragen op basis van je peiljaarinkomen. En aan het einde van de aflosfase vervalt een eventuele restschuld automatisch als je steeds aan je betalingsverplichtingen voldeed. Meld je situatie op tijd, verzamel bewijs en benut tussentijds de mogelijkheden om je maandlasten tijdelijk te verlagen. Werk ondertussen aan herstel; passende behandeling en tijdige ondersteuning maken inhoudelijk én financieel het grootste verschil.