Herken je dit? Je dag begint prima, maar tegen de middag zakt je stemming weg en voelt alles zwaar. Slapen lukt slechter, je schrikt wakker van zweetaanvallen en je vraagt je af of je jezelf nog wel herkent. Als dit bekend klinkt, ben je niet alleen. In dit artikel lees je herkenbare ervaringen van vrouwen in de overgang, wat er hormonaal gebeurt in je brein, welke behandelingen werken en wat je vandaag al kunt doen om je weer sterker te voelen. Vriendelijk en duidelijk, alsof je met een goede kennis praat die het zelf ook meemaakte.
Wat bedoelen we met depressieve klachten in de overgang
De overgang is een natuurlijke fase, maar de uitwerking op je stemming kan groot zijn. Vrouwen beschrijven somberheid, prikkelbaarheid, piekeren, sneller huilen, moeite met focussen en een gevoel van verlies van zichzelf. Die klachten gaan vaak samen met lichamelijke signalen zoals opvliegers, nachtzweten, hartkloppingen, vaginale droogheid en stijve gewrichten. Het patroon wisselt, met goede en mindere dagen, wat voor extra onzekerheid zorgt.
Perimenopauze en menopauze
De meeste stemmingsklachten beginnen in de jaren voor de laatste menstruatie, de zogenoemde perimenopauze. In die periode schommelen oestrogeen en progesteron fors. De menopauze is de laatste menstruatie terugkijkend na een jaar zonder bloedingen. Daarna kom je in de postmenopauze, waarin hormoonspiegels zich op een nieuw evenwicht instellen.
Hormonen en je brein
Oestrogeen beïnvloedt stofjes die je stemming sturen, zoals serotonine, dopamine en GABA. Het werkt ook in op de hippocampus en amygdala, hersengebieden die herinneringen en emoties verwerken. Wanneer oestrogeen daalt of schommelt, kun je je somberder voelen, sneller angstig worden en oude pijn of onzekerheid kan ineens terugkomen. Dat is geen karakterfout, maar biologie die meedoet.
Herkenbare ervaringen uit de praktijk
Ik verloor mezelf uit het niets
Een cliënt van mij, 48 jaar, had altijd plezier in haar werk en sport. Binnen enkele maanden sliep ze slecht, kreeg ze overdag hittegolven en voelde ze zich onverklaarbaar somber. Ze schaamde zich en dacht dat ze faalde. Nadat we haar klachten in kaart brachten, bleek het patroon klassiek voor de perimenopauze. Met gerichte slaapinterventies, leefstijlaanpassingen en medische opties knapte ze binnen enkele weken zichtbaar op. Herkenning en erkenning waren de eerste opluchting.
Angst, paniek en nachtzweten
Een andere vrouw beschreef hoe paniek haar soms uit het niets overviel, vaak na een nacht met veel zweten. Haar hart ging tekeer, ze werd duizelig en dacht dat er iets ernstigs gaande was. Uitgesloten door de huisarts bleken de aanvallen nauw samen te hangen met opvliegers en slaaptekort. Een combinatie van ademhalingsoefeningen, trainen van slaapgewoonten en het behandelen van haar vasomotorische klachten gaf weer lucht.
Werk en gezin raakten uit balans
Ik hoor vaak dat het huishouden en werk opeens als een berg kunnen voelen. Plannen kost meer moeite, deadlines lijken zwaarder en de irritatiegrens is lager. Het helpt om te weten dat dit niet blijvend hoeft te zijn. Met kleine aanpassingen op de werkvloer, duidelijke communicatie thuis en het temperen van de hormonale pieken, ontstaat weer ruimte.
Waarom klachten vaak onterecht als psychiatrisch worden gezien
Veel vrouwen krijgen te horen dat ze stress hebben, een burn out ontwikkelen of gewoon even door moeten zetten. Natuurlijk kunnen levensthema’s als een uitgevlogen kind, mantelzorg of werkdruk meespelen. Toch is de hormonale context cruciaal. Jarenlang bestond er koudwatervrees rond hormoontherapie door verouderde interpretaties van onderzoek. Inmiddels is het inzicht genuanceerder: bij de juiste indicatie en timing kan behandeling veilig en effectief zijn, zeker bij vrouwen onder de zestig of binnen tien jaar na de laatste menstruatie. Onnodig medicaliseren moet worden vermeden, maar het negeren van hormonale invloed helpt evenmin.
Wanneer is hulp nodig
Zoek contact met je huisarts als somberheid weken aanhoudt, je dagelijks functioneren hapert of angst en piekeren de overhand nemen. Bel direct hulpdiensten of 113 Zelfmoordpreventie bij gedachten aan zelfdoding. Denk ook aan een check op andere oorzaken die klachten kunnen verergeren, zoals schildklierproblemen, bloedarmoede, vitamine B12 of D tekort en bijwerkingen van medicijnen. Een korte zelfscreening kan helpen om richting te bepalen. Een overzichtelijke start vind je via deze bron voor een snelle indruk van je klachtenprofiel: depressie test.
Wat kun je zelf vandaag al doen
Begin bij slaap. Een uur voor bed geen schermen, koel de slaapkamer, vaste slaaptijden en sta op als je langer dan twintig minuten wakker ligt. Adem rustig uit om je zenuwstelsel te kalmeren. Klein maar consequent effect maakt het verschil.
Beweeg dagelijks minimaal een half uur in een tempo waarbij je nog kunt praten. Krachttraining twee keer per week ondersteunt spiermassa, botten en stemming. Buitenlicht in de ochtend zet je biologische klok.
Eet regelmatiger met voldoende eiwit en vezels. Denk aan groenten, peulvruchten, volkoren granen, noten, zaden, yoghurt of kwark. Beperk alcohol en cafeïne, die opvliegers en onrust kunnen verergeren. Voldoende calcium en vitamine D blijven belangrijk voor botten en spierfunctie.
Onderbreek piekergedrag. Plan korte piekerkwartiertjes, schrijf gedachten op en verleg daarna je aandacht bewust. Mildheid naar jezelf is geen luxe maar een vaardigheid die je stressassen tot rust brengt.
Zoek verbinding. Deel wat je meemaakt met iemand die je vertrouwt. Lotgenotencontact kan enorm normaliserend werken. Ook een coach met kennis van hormonen kan richting geven.
Behandelingen die helpen
Hormoontherapie
Voor vrouwen met matige tot ernstige overgangsklachten kan hormoontherapie uitkomst bieden. Vaak wordt gekozen voor oestrogeen in combinatie met een progestageen om het baarmoederslijmvlies te beschermen. Transdermale toediening zoals pleister of gel geeft een stabieler profiel en heeft in veel situaties een gunstig veiligheidsprofiel. Er zijn contra indicaties zoals bepaalde kankers, stollingsproblemen of ernstige leverziekte, dus persoonlijke afweging blijft essentieel. Wil je een verdiepende uitleg in begrijpelijke taal, lees dan verder over keuzes en overwegingen rond hormoontherapie bij overgang en depressie.
Antidepressiva
Bij een echte depressieve stoornis kunnen antidepressiva helpen, soms tijdelijk. Sommige middelen verminderen bovendien opvliegers. De keuze, dosering en duur stem je af met je arts en evalueren blijft belangrijk. Combineren met psychologische behandeling vergroot de kans op herstel. Stoppen gaat altijd in overleg en stapsgewijs.
Psychologische behandelvormen
Cognitieve gedragstherapie helpt negatieve denkpatronen te herkennen en om te buigen. Acceptance and Commitment Therapy vergroot veerkracht en focus op wat je waardevol vindt. Als oude trauma’s wakker worden, kan traumagerichte behandeling ondersteuning bieden. Voor slapeloosheid is CGT voor insomnie zeer effectief.
Suppletie en natuurlijke opties
Omega 3, magnesium of saffraan worden vaak genoemd. Sommige vrouwen merken verlichting, anderen niet. De wetenschappelijke onderbouwing verschilt per middel en kwaliteit van producten varieert. Check altijd interacties met medicijnen en bespreek het gebruik met je arts of apotheker.
Diagnostiek en misverstanden
Een bloedtest is niet altijd doorslaggevend. In de perimenopauze schommelt FSH en oestrogeen, waardoor een eenmalige meting weinig zegt. De diagnose is meestal klinisch en gebaseerd op leeftijd, klachtenpatroon en menstruatiegeschiedenis. Let op andere oorzaken van somberheid zoals schildklierafwijkingen, ijzertekort, slaapapneu, bijwerkingen van geneesmiddelen of onopgemerkte rouw en stressoren.
Werk en omgeving
Werk is vaak zowel belasting als bron van structuur en betekenis. Bespreek waar je last van hebt, zonder jezelf te pathologiseren. Kleine aanpassingen helpen, zoals flexibele pauzes, slaaphygiënische maatregelen in drukke perioden en een koelere werkplek. Meer tips over balans tussen herstel en prestaties vind je bij depressie en werk.
Partners en gezin
Vertel thuis wat er speelt en wat helpt. Leg uit dat stemmingswisselingen niet persoonlijk bedoeld zijn. Plan liever korte, voorspelbare momenten samen dan te veel tegelijk. Verdeel taken tijdelijk anders en evalueer regelmatig. Wederzijds begrip voorkomt spanningen.
Een stappenplan voor vier weken
Week een: breng je klachten in kaart. Noteer slaap, stemming, opvliegers, voeding, alcohol, beweging en stressmomenten. Maak een simpele avondroutine en plan drie wandelmomenten.
Week twee: voeg twee korte krachtroutines toe en stabiliseer wakkertijden. Oefen dagelijks vijf minuten rustig ademen en start met een ontbijt met eiwit.
Week drie: bespreek je bevindingen met je huisarts of een deskundige. Overweeg behandeling van vasomotorische klachten en kijk naar psychologische ondersteuning als somberheid aanhoudt.
Week vier: verfijn wat werkt. Schrap wat niet helpt, bouw door op kleine successen en plan sociale steun in je week. Blijf mild voor jezelf.
Belangrijke inzichten om mee te nemen
Je bent niet de enige en je bent niet zwak. Hormonale schommelingen hebben echte effecten op hersenen, slaap en stemming. Er is veel dat je zelf kunt doen en er is goede behandeling beschikbaar. Vrouwen knappen vaak binnen weken tot maanden op als de puzzelstukken kloppen: slaap, beweging, voeding, stressregulatie en zo nodig medische behandeling.
Persoonlijke noot
Als zorgprofessional en coach heb ik inmiddels velen begeleid door deze fase. De grootste winst blijkt telkens erkenning en het besef dat het geen kwestie van doorzetten is. De combinatie van kleine dagelijkse stappen en passende medische keuzes maakt het verschil. Wanneer jij je klachten serieus neemt, volgen de eerste lichtpuntjes vaak sneller dan je denkt.
Overgang en depressie ervaringen laten zien dat sombere buien, angst en vermoeidheid geen teken van zwakte zijn, maar vaak het gevolg van hormonale schommelingen, slaaptekort en levensthema’s die samenkomen. Met heldere informatie, kleine dagelijkse acties en gepaste zorg is herstel realistisch. Geef jezelf tijd, vraag steun waar nodig en kies wat nu haalbaar is. Zo vind je stap voor stap je evenwicht terug.
Hoe vaak komen overgang en depressie ervaringen samen voor
Veel vrouwen ervaren in de overgang perioden van somberheid, angst of prikkelbaarheid. De perimenopauze is de fase waarin depressieve klachten het meest voorkomen door schommelingen van oestrogeen en progesteron. De ernst varieert van milde dipjes tot een echte depressie. Vroege herkenning, slaapherstel en tijdige behandeling verkleinen de impact en versnellen herstel.
Hoe weet ik of het depressie is of een dip door de overgang
Let op duur, impact en samenhang met lichamelijke klachten. Een dip wisselt en is vaak kortdurend. Een depressie houdt weken aan, belemmert dagelijks functioneren en gaat gepaard met verlies van interesse en energie. Een korte zelfscreening kan richting geven en overleg met de huisarts brengt duidelijkheid en passende opties.
Helpt hormoontherapie bij overgang en depressie ervaringen
Bij vrouwen met duidelijke overgangsklachten kan hormoontherapie stemmingsschommelingen verminderen, vooral wanneer vasomotorische klachten en slapeloosheid op de voorgrond staan. De keuze is persoonlijk en hangt af van leeftijd, tijd sinds de laatste menstruatie, risico’s en voorkeur. Bespreek dit met je arts om tot een veilige en effectieve aanpak te komen.
Wat kan ik direct zelf doen tegen somberheid in de overgang
Herstel je slaap met vaste tijden en een koele kamer, beweeg dagelijks in de buitenlucht, eet eiwitrijk en vezelrijk, beperk alcohol en cafeïne en plan sociale steun. Adem langzaam uit om je zenuwstelsel te kalmeren en noteer wat werkt. Kleine, vol te houden stappen geven vaak binnen twee tot drie weken merkbare verlichting.
Moet ik altijd antidepressiva gebruiken bij overgang en depressie ervaringen
Niet altijd. Bij milde tot matige klachten helpen leefstijl, psychologische behandeling en behandeling van opvliegers vaak al. Bij een echte depressieve stoornis kunnen antidepressiva tijdelijk zinvol zijn, idealiter gecombineerd met therapie. Evaluatie en afbouwen doe je samen met de arts. Maatwerk is de sleutel voor een duurzame verbetering.
